Najbardziej wpływowy architekt XX wieku
Malcolm Gladwell, autor bestsellera Outliers, zasugerował na łamach New Yorkera, że oto mamy prawdopodobnie do czynienia z najbardziej wpływowym architektem XX wieku. Jest nim… Victor Gruen.
Victor Gruen (w kapeluszu)
Jeszcze jako Victor Grünbaum wyemigrował z Austrii w 1938 (po Anschlussie) do Stanów Zjednoczonych. Zrobił tam zawrotną karierę jako planista i architekt. Sławę przyniosły mu shopping malle – wolnostojące magazyny na przedmieściach, wewnątrz których projektował dwukondygnacyjne alejki handlowe ze schodami ruchomymi – pułapki na klientów. Dziesiątki sklepów pod jednym dachem, uliczki i placyki z zielenią, nad nimi świetliki i galerie, a dokoła budynku darmowy parking – w latach 50. XX wieku, wszyscy przyjmowali te rozwiązania entuzjastycznie, prasa lokalna za nowe miejsca pracy i wartości społeczne (!), opiniotwórcze tygodniki krajowe za nowatorskie rozwiązania przestrzenne i muzykę umilającą zakupy.
Southdale Center w Minneapolis
Jednym z pierwszych malli na świecie było Centrum Northland w Detroit, kolejną ważną realizacją Gruena było Southdale Center w Minneapolis. Choć architekt, myśląc po europejsku, planował w ich otoczeniu szkoły i osiedla mieszkaniowe, myślący po amerykańsku developerzy, nigdy ich nie realizowali, oczekując szybkich zysków. Gruen wkrótce zorientował się, że przyczynił się do destrukcji miast i społeczności lokalnych. W latach 70. wrócił do Austrii, wypierając się bękartów, zalewających całe Stany. Wirus, który wywołał, rozprzestrzenił się jednak także po starym kontynencie.
Northland Center w Detroit – Victor Gruen
Patrząc dziś na przedmieścia naszych miast – trudno oprzeć się wrażeniu, że Gruen jest jednym z najbardziej istotnych architektów XX wieku i drugim z Austriaków, który wpłynął tak destrukcyjnie na nasze otoczenie.
