Dynamika

Czas pierwszych samochodów, samolotów i kolei był fascynujący, ale też przerażający. Różne interpretacje prędkości (ruchu) były przedmiotem zainteresowania architektów. Dom handlowy Petersdorff (dzisiaj Kameleon) Ericha Mendelsohna we Wrocławiu przyspiesza wzdłuż fasady frontowej, wykonuje imponujący nawrót na narożniku, żeby zaraz uderzyć w ścianę prostopadłej pierzei. Hans Scharoun nie popisuje się tak bardzo – skupia się na przechodniu, którego ujmuje między zaginające się murki i stopniowo prowadzi w górę – na zadaszony taras budynku wzorcowego wrocławskiej wystawy Werkbundu.

Erich Mendelsohn - Petersdorff we Wrocławiu

Hans Sharoun - Park Hotel we Wrocławiu

Dynamikę i lęk czuć w budynku Chilehaus w Hamburgu. Naiwne metafory statku i morza w połączeniu z monumentalnymi ścianami z ciemnej cegły tworzą niepokojącą mieszankę. Dualizm ten jest cechą epoki prędkości. Pikanterii całości dodaje fakt, że obiekt powstał za pieniądze zarobione na transporcie saletry z Chile. Związek ten był wykorzystywany do nawożenia ziemi i pomógł wyżywić wzrastającą populację mieszczan, z drugiej jednak strony był składnikiem materiałów wybuchowych, które zabiały tych samych ludzi na frontach wojny totalnej.

Saletra z Chile

Chilehaus w Hamburgu

 

Architektura przeciwko ludzkości

Albert Speer był ledwie przeciętnym architektem, który znalazł dużego sponsora. Główną cechą jego twórczości była bardziej nienawiść, niż obojętność wobec ludzi. Podobnie do Hitlera, wolał świat w którym człowieka zastąpił żołnierz w pełnym rynsztunku i w niestającej musztrze. Jego architektura – wbrew rozmiarowi i masie – była jedynie scenografią dla oszołomienia ludu. Cokolwiek twierdził Leon Krier – promujący Speera po wojnie – ten świadomie nakręcał nazistowską maszynkę do mięsa.

Na planie Areny Luitpolda w Norymberdze masy członków SA i SS są zaprojektowane jak cegły i nie różnią się wiele od rytmicznych postumentów. Na rysunku fasady każdy kamień opisano nazwą źródłowego kamieniołomu. Parapet pochodził z Buchenwaldu, gdzie Ilse Koch robiła sobie ozdoby z ludzkiej skóry.

Plan marszu SA i SS 1933

Brunatne masy

Kolumnady - kamienna i ludzka

Plan rozmieszczenia kamieni w Norymberdze

Eskapizm

Nowe zabójcze maszyny, wojna okopowa i broń chemiczna – użyta przez Francuzów i na wielką skalę wykorzystana przez Niemców – wystarczyły by I Wojna Światowa pozbawiła życia miliony, a tym co przeżyli odebrała wiarę w cywilizację. Artyści uciekali w surrealizm, dada i czystą formę. Bruno Taut opublikował manifest Alpine Architektur w 1919 – tuż po wojnie. Zawarł tam ideę przeniesienia miast w góry, radykalnej zmiany krajobrazu kulturowego człowieka. Wierzył, że bliższe obcowanie z naturą uczyni życie społeczne bardziej harmonijnym. W tym samym czasie Hans Poelzig zaczął szkicować coraz bardziej naturalne bryły. Jego projekty scenograficzne były interpretacją lasów i miast w formie wertykalnych linii. W budynkach Poelziga widać skłonność do rozwijania tej koncepcji w przestrzeni.

Rozpylanie gazu podczas I Wojny Światowej

Bruno Taut - Alpine Architektur 1919

Hans Poelzig - Grosse Schauspielhaus Berlin 1919

Hans Poelzig - kaplica przydrożna 1921